NASA’nın uzaya fırlattığı DART uzay aracının, Dimorphos isimli asteroide tam vaktinde çarptığı o anlar, Antalya Bakırlıtepe’de Tübitak Ulusal Gözlemevi (TUG) bünyesinde yer alan AYGÖZ ile izlenip, görüntülendi.
‘ÇARPAN UZAY ARACI BUZDOLABI BÜYÜKLÜĞÜNDE’
Çarpışma anında da ufka çok yakın olduğundan başka teleskoplar ve gözlemevlerinden gözlenme bahtının neredeyse hiç olmadığını lisana getiren TUG Müdür Vekili Dr. Tuncay Özışık, saat 02.00’den itibaren saniyede bir imgeler almaya başladıklarını söyledi.
Dr. Özışık, “02.14, 02.18 ortasında aldığımız imajları incelediğimizde, bu çarpma anını net olarak ortaya çıkardık. Yaklaşık 70 manzarayı görüntü haline getirdik. Dimorphos 170 metre çapında, çarpan uzay aracı da yaklaşık bir buzdolabı yahut küçük araba büyüklüğünde. Teknoloji, gök mekaniği, global astronomi ve uzay çalışmalarının geldiği noktayı gösteriyor. Saatte yaklaşık 22 bin kilometre süratle 11 milyon kilometre uzaklıkta küçük 170 metrelik bir cisme, öbür bir cismi çarptırıyorsunuz. Bu tabi büyük bir başarı” dedi.
ÇARPMA ANINDA TOZ KESİMLERİ OLUŞTU
DART’ın, çarpma anına ait 35 manzaranın süratli bir animasyona dönüştürüldüğü görüntüsünü TÜBİTAK ve TUG’a ilişkin web sitelerinde paylaştıklarını belirten Dr. Özışık, “Çarpma anında olağan parlaklığının bir anda arttığı ve çarpma sonrası kaya ve toz kesimlerinin oluşumu, küçük bir bulut formda çok net görülüyor. Merak edenler görüntüyü izleyebilir. Tabi bu misyonun asıl maksadı şu, dünyaya çarpma potansiyeli olan gök taşları var. Bunlar kendi yörüngelerinde dolanıyor. Bunların birbirleriyle yahut gezegenlerle etkileşim sonucu yörüngelerinden çıkıp da Dünya, Ay yahut diğer gezegenlere çarpma ihtimali olabilir. Biz tabi dünyada yaşadığımız için kendimize çarpabilecek aday objeleri bu halde daima gözlemliyoruz. Çarpma potansiyeli olan bir asteroid keşfedilirse bunu nasıl önleyebiliriz?” diye konuştu.
NASA, TUG’DAN 10 GÜN DAHA GÖZLEME DEVAM EDİLMESİNİ RİCA ETTİ
Çarpma anına ait imajlar üzerine çok değerli bir gelişme yaşandığını açıklayan Dr. Özışık, “Bu yörüngenin nitekim değişip değişmediğiyle ilgili bundan sonraki müşahedeler kıymetli. DART grubu TUG’un bu müşahedesi yaptığını haber aldı. Bizden 10 gün daha bu müşahedelere devam etmemizi istediler. Biz de müşahede koşulları ve cismin pozisyonu uygun olduğu takdirde bu müşahedesi 8-10 gün daha devam ettirip, yörünge hesaplarından bu cismin yörüngesi değişti mi, ne kadar değişti, NASA’nın DART grubuna bildireceğiz” diye konuştu.
20 SANİYE POZ MÜDDETİYLE ARDIŞIK İMAJLAR ALINDI
TUG bünyesinde yer alan 12 santimetre açıklıklı, ufuk bölgesinde müşahede yapabilen ve geniş alan görüntüleme özelliğine sahip teleskopla 20 saniye poz müddetiyle ardışık manzaralar alındı. Daha sonra bu imgeler görüntüye dönüştürüldü.
Dr. Özışık imgelerle ilgili şunları söyledi
“Görüntülerde Didymos asteroidinin ilerleyişi ve DART aracının Dimorphos uydusuna çarpma anında cismin parlaklaşması ve yüzeyinden çıkan kaya ve toz oluşumlar çarpıcı bir biçimde görüldü. DART aracı üzerindeki yüksek çözünürlüklü görüntüleyici DRACO (Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera for Optical), DART’ın amacındaki ikili sisteme ulaşmasına yardımcı oldu ve çarptığı ana kadar dünyaya saniyede bir fotoğraf yolladı. Bu sayede Dimorphos’un uydusunun boyut ve biçim tahlilleri detaylı biçimde yapılabilecek. DART aracılığıyla taşınan ve birkaç gün evvel uzaya bırakılan 14 kilogram tartısında, İtalya imali LICIACube isimli nano uydu, DART’ın tesirinin ve çarpma sonucu ortaya çıkan toz bulutunun manzaralarını ve Dimorphos’ta oluşturduğu krateri fotoğraflayıp ilerleyen günlerde paylaşacak. DART’ın tesiriyle, Dimorphos’un yörünge değişimini doğrulamak için yer tabanlı teleskoplar Didymos asterodini gözlemleyecek.”
YERKÜREDEN 11 MİLYON KİLOMETRE UZAKTA
TÜBİTAK’tan yapılan açıklamada ise NASA’nın geçen yıl uzaya gönderdiği aracın, asteroitle planlandığı üzere çarpıştırıldığı belirtildi. NASA’nın gelecekte Dünya’ya tehdit oluşturabilecek bir asteroidin yörüngesini değiştirmek ve kuyruklu yıldız tehlikelerine karşı gezegen savunma sistemlerini test etmek maksadıyla gerçekleştirdiği vazifenin, yerküreden yaklaşık 11 milyon kilometre uzakta gerçekleştirildiği tabir edildi.
‘DART Misyonu’ ismi verilen bu vazifenin gezegenin savunma stratejisi için değerli bir adım olduğunun düşünüldüğü belirtilen açıklamada, şu bilgilere yer verildi:
“Bu misyon için, Dünya’ya yakın cisimler sınıfında yer alan 780 metre çaplı Didymos asteroidi ve 170 metre çapındaki uydusu Dimorphos seçilmişti. 23 Kasım 2021’de fırlatılan uzay aracı DART (Double Asteroid Redirection Test – İkili Asteroid Taraf Değiştirme Testi) 10 aylık uzay seyahatinin akabinde, Dimorphos isimli gök cismine saatte yaklaşık 22 bin kilometre süratle planlı bir biçimde çarptı. Dünya için rastgele bir tehdit oluşturmayan bu gök taşı, çarpışma sonrası müşahede için takip edilecek. Çarpışma, Dünya’ya çarpma ihtimali olan gök taşlarına karşı bir savunma provası niteliği taşıyor.”