İhracat ve turizmden gelen dövizi stokladılar: Piyasanın dengesini böyle bozdular

Bu yılın birinci altı ayında Türkiye’ye gelen dövizler stokçuların elinde. İhracat ve turizm gelirinin yanı sıra Kur Muhafazalı Mevduatdüzenlemesiyle bozulan dövizi de toplayan stokçular, piyasanın istikrarını bozdu.

PARANIN YÜZDE 56’SI DÖVİZ HESAPLARINDA

Türkiye’deki bankalarda 26 Temmuz itibariyle 7,3 trilyon TL mevduat var. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Konseyi (BDDK)’nın kayıtlarına nazaran; bu paranın 3,2 trilyon lirası TL hesaplarında, 4,1 trilyon lirası ise döviz hesaplarında tutuluyor. 240,4 milyar dolara karşılık gelen döviz hesaplarının 131,8 milyar doları şahıslara, 78,6 milyar doları ise şirketlere ilişkin. Bu kadar büyük bir sermaye birikimine karşın Türkiye, bankalar üzerinden yurt dışından kredi almak zorunda kalıyor. Bunun en değerli nedeni ise parasını dövizde tutan stokçular olarak dikkat çekiyor.

KUR KORUMALIDA 25 MİLYAR DOLAR BOZDURULDU

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 21 Aralık 2021 tarihinde duyurduğu Kur Muhafazalı Mevduat (KKM), vatandaşlara birikimlerini TL’de kıymetlendirme fırsatı sundu. 7 ay evvel devreye alınan Kur Muhafazalı Mevduat hesaplarında biriken para ölçüsü 1 trilyon lirayı aşarken, bu esere yatırım yapan kişi ve şirketler yaklaşık 25 milyar dolarlık döviz bozup TL’ye çevirdi. Bankalardaki yabancı para mevduatı yıl başından bu yana yüzde 9 düşüşle 264 milyar dolardan 239 milyar dolara geriledi.

TL MEVDUATI YÜZDE 60 ARTTI

Kamu bankalarının öncülük ettiği KKM’nin devreye alınmasının akabinde Merkez Bankası’nın yürüttüğü liralaşma siyaseti sayesinde bankalardaki TL cinsi mevduat ölçüsü ise yıl başından bu yana yüzde 60 artışla 1 trilyon 868 milyar TL’den 2 trilyon 994 milyar liraya yükseldi. Döviz mevduatlarının yüzde 9 gerilediği bir devirde TL mevduatının yüzde 60 artması, kurların yükselişini bir ölçü frenledi.

TURİZM VE İHRACATTAN 140 MİLYAR DOLAR GELDİ

Bütün dünyada yükselen dolara karşı TL’yi koruyan bir öbür gelişme ise ihracat ve turizm gelirleri oldu. Geçen yılı 225 milyar dolar ihracatla kapatan Türkiye, bu yılın birinci altı ayında 125,8 milyar dolarlık ihracat yaptı. Ocak-haziran periyodunda geçen yılki sayının üzerine 21 milyar dolar çıkan ihracatta 12 aylık sayı 246 milyar dolara yükseldi. Turizmde de buna misal parlak bir tablo var. Bu yılın birinci altı ayında Türkiye’ye gelen 19 milyon turist 14,2 milyar dolarlık döviz bıraktı. Yalnızca bu iki kalem sayesinde Türkiye’nin altı ayda 146,8 milyar dolarlık bir döviz karı oldu.

BU TABLODA DOLARIN GERİLEMESİ LAZIMDI

Yasal düzenlemelerin yanı sıra ihracattan ve turizmden gelen döviz de devreye girdiği halde, dolar kuru düşmek yerine yükselmeye devam etti. Kur Muhafazalı Mevduat ve bankada doları olana TL cinsinsen kredi kullandırmama düzenlemesi ile rekor kıran turizm ve ihracat gelirlerinin tesiriyle TL’nin dolar karşısında kıymet kaybetmek bir yana paha kazanması lazımdı. Fakat yılbaşında 13,3 lira olan dolar 17,95 liraya yükseldi. Avro ise 15,08 liradan 18,35 liraya çıktı.

PİYASAYA BU TÜRLÜ ZİYAN VERİYORLAR

Ellerinde yüklü ölçüde döviz stoku bulunduğu halde, TL cinsinden kredi alan şirketler; ülke iktisadına üç koldan ziyan veriyor:

1- Piyasadan döviz çekerek dolar ve avro üzere rezerve paralara olan talebi artıran stokçular, öncelikli olarak kurları yükseltiyor. Bu adımla TL’yi zayıf düşüren stokçular, fiyatları yükselterek enflasyonu tetikliyor.

2- Elindeki dövizi bozmak yerine kredi kullanmayı tercih edenler, kredi faizlerinin yükselmesini de tetikliyor. Kredilerin yıllık maliyetinin kısa müddette yüzde 20’lerden yüzde 45’lerin üzerine çıkmasında bunun büyük tesiri var. Birtakım sanayi firmalarının tercih ettiği bu yol, bankaların kârını 4-5 katına çıkarırken, hakikaten kredi muhtaçlığı olan firmaların kredi maliyetlerini yükseltiyor.

3- Aldıkları kredilerle döviz alıp stoklayanların, yatırım ve istihdama takviye için şirketlere Kredi Garanti Fonu kefaletiyle verilen ucuz kredileri hedefi dışında kullanmaları da dikkat çekiyor.

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et