Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Viroloji Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Kadir Yeşilbağ, Türkiye‘de şap hastalığının daha evvel hiç görülmeyen yeni tipi olan SAT-2 varyantının ortaya çıkmasının insan sıhhati istikametinden huzursuz edici istikametinin bulunmadığını bildirdi.
Yeşilbağ, AA muhabirine, şap hastalığının Türkiye‘de bilinen ve çok uzun yıllardan beri görülen bir hastalık olduğunu söyledi.
Hastalığın, geviş getiren çiftlik hayvanlarında, sığır, koyun ve keçilerde her sene değişik bölgelerde az yahut çok görüldüğünü belirten Yeşilbağ, Türkiye‘de bununla ilgili denetim gayret programı uygulandığını ve her sene Tarım ve Orman Bakanlığınca iki periyot halinde aşılamaların yapıldığını lisana getirdi.
Şap hastalığının tesirlerine değinen Yeşilbağ, “Özellikle sığırlarda ağır olmak üzere ağız boşluğunda lezyonlar, lisan üzerinde vezikül dediğimiz içi sıvı dolu keseciklerin oluşmasıyla, ayaklarda yeniden misal bulgular ve topallıkla karakterize bir hastalık. Bulaştırılma özelliği çok yüksek, çok süratli bulaştırılıyor ama öldürücülüğü çok daha düşük olan bir hastalıktır. Asıl kıymetini ortaya çıkaran mevzu ekonomik olarak değerli kayıplara sebep olmasıdır. Hasebiyle şap hastalığı hayvancılık açısından kıymetli tesirler doğurabilir ve denetim önlemleri muhakkak elden bırakılmaması gereken bir hastalıktır.” diye konuştu.
Prof. Dr. Yeşilbağ, bu virüsün 7 farklı serotipi bulunduğunu, bunlardan birinin SAT-2 olduğunu aktardı.
Söz konusu varyantlardan hiçbirinin başkasına karşı yakınlık göstermediğini vurgulayan Yeşilbağ, şöyle devam etti:
“Yani birbirine karşı muhafaza sağlamayan virüs tiplerinden bahsediyoruz. Bunun Türkiye‘de daha evvel bilinen 3 serotipi vardı. Serotip O, Serotip A ve Serotip Asya-1 olan 3 serotip görülüyordu aslında. Artık bu yeni bildirilen olaylarla 4’üncü bir serotip yani SAT-2 serotipi Türkiye‘ye girmiş oluyor. Temelinde bunu biz bekliyorduk. Yani Türkiye‘ye gelebilme mümkünlüğü bulunduğunu biliyorduk. Bilhassa Afrika’da, Doğu Afrika’da daima bulunan bir virüs tipi. Son devirlerde 2000’li yıllardan itibaren Kuzey Afrika, Mısır, İsrail üzere yeniden Arap Yarımadası’na ve sonrasında da Irak’a sirayet ettiğini biliyorduk. Hasebiyle Türkiye‘ye girmesi mümkün virüslerden biriydi.”
Bu çeşit farklı virüs tiplerinin ülkeye girmesi halinde çok süratli yayılabildiğine işaret eden Yeşilbağ, yaklaşık 10 yıl Asya-1 serotipi ülkeye girdiğinde misal bir durumun yaşandığını anlattı.
“Şap hastalığına karşı kullanılan çok başarılı konvansiyonel aşılarımız var”
Hastalığın görüldüğü 8 mihraktan bahsedildiğine değinen Yeşilbağ, “Yani hastalık görülen odak köy olabilir, çiftlik olabilir, karantina altına alınmış durumda.” tabirini kullandı.
Yeşilbağ, şap hastalığının kesin tedavisinin bulunmadığına dikkati çekerek, şu bilgileri verdi:
“Mücadele ve denetim için yapacağımız temel uygulamalar, hareketliliği kısıtlamaktır yani karantina uygulamasıdır. Bununla ilgili Bakanlığın zannediyorum çok katı bir önlemi şu anda aslında devrede. 81 vilayette hayvan pazarı kapatılmış ve hayvan hareketleri kısıtlanmış durumdadır. Öbür bir önlem, aşılamadır. Şap hastalığına karşı kullanılan çok başarılı konvansiyonel aşılarımız var. Bunlar çoklu aşılar formunda uygulanıyor. Biz ‘polivalan’ diyoruz buna yani birden fazla tipini içeren aşılardır. Türkiye‘de şimdiye kadar trivalan aşılar yürürlükteydi, kullanımdaydı. O, A ve Asya-1 serotipleri uygulanıyordu. Bu demektir ki bundan sonraki devirde uyguladığımız aşılara SAT-2 serotipini de eklememiz gerekiyor. Bunu eklediğimiz vakit doğal ki aşikâr bir periyot de gerekiyor Türkiye çapında aşılama için. Yeniden bu aşıların hazırlanıp yeteri ölçüde alana sunulabilmesi için muhakkak bir periyoda de gereksinimimiz var. Bu devri çok kritik, çok dikkatli yönetmemiz gerekiyor.”
Prof. Dr. Kadir Yeşilbağ, SAT-2 varyantı özelinde şap hastalığının insanlara geçme ihtimali konusunda da değerlendirmelerde bulundu.
Şu anda beşerler için tehlike bir durumdan bahsetmenin mümkün olmadığını lisana getiren Yeşilbağ, “Şap hastalığı hayvanlardan insanlara bulaşma mümkünlüğü bildirilmiş bir hastalıktır fakat bu çok güçlü bir mümkünlük değildir. Yani şap hastalığı değerli bir zoonoz değildir. Geçmişte hudutlu sayıda olaylar bildirilmiş lakin bu bahsettiğim 20-30 sene evvelki hadiselerdir. Şimdiki olarak insanlarda kıymetli bir hastalık yaptığına dair bilgi yoktur. Bu bahiste çok dikkatli davranılması, toplumda olumsuz noktalara gidecek birtakım fikir beyanlarının çok ince süzgeçten geçirilerek tabir edilmesi lazım.” dedi.
Yeşilbağ, Türkiye’de her yıl yüzlerce mihrakta şap olayına rastlandığı varsayıldığında, bu virüsün çok sayıda beşerde da görülmesi gerektiğini fakat bunun geçerli bir argüman olmadığını kelamlarına ekledi.