Ekonomist Alaattin Aktaş, iktisat idaresinin döviz siyasetlerinin enflasyon hesaplarına dayandığını belirtti, tüm ölçümlerin eksizsiz olması durumunda dolar ve euro gerilemiyorsa, “bizim enflasyon ölçümümüz ‘biraz’ yanılgılı, gerçek kur endeksi bu yüzden düşük görünüyor ve sonuçta dövizdeki artış beklentisi normal” diye yazdı.
Aktaş’ın “Merkez’e nazaran TL pahalı değil, hatta çok bedelsiz; n’olacak şimdi!” başlıklı yazısının ilgili kısmı şöyle:
“Kulağa tuhaf geliyor, biliyorum. Herkes adeta ‘dolar-toto’ oynuyorken, kurun nereye gideceği iddia edilmeye çalışılıyorken düşüş beklemek! Ancak Merkez Bankası’nın gerçek efektif döviz kuru datalarına prestij edeceksek, ki etmemiz gerekir, dövizde düşüş beklenmeli.
REEL KUR NEREDEN NEREYE?
Merkez Bankası gerçek efektif döviz kurunu 2003 yılını 100 kabul ederek hesaplıyor. Hesaplama hem TÜFE, hem Yİ-ÜFE bazlı olarak yapılıyor.
2003 yılı ortalaması 100 olan gerçek efektif döviz kuru endeksi mayıs ayında TÜFE bazlı hesaplamaya nazaran 57.92 seviyesinde. Yaklaşık 58; yani TL, TÜFE bazlı hesaplamaya nazaran 2003 yılına kıyasla yüzde 42 aşağıda.
Türk parası,TÜFE bazlı hesaplamaya nazaran gerçek olarak en düşük seviyeye 47.69 ile Aralık 2021’de inmişti. Kelam konusu ay TÜFE’de yüzde 14’e, Yİ-ÜFE’de yüzde 20’ye yaklaşan artışa karşılık dolar kuru yüzde 29’luk bir artış göstermiş ve bu da TL’nin pahasını gerçek olarak tabana çekmişti. Aslında TL’nin gerçek kıymeti Aralık 2021’de, tüm vakitlerin en düşük seviyesine geriledi.
Yİ-ÜFE bazlı hesaplamaya nazaran ise durum çok farklı. Yİ-ÜFE temel alınarak hesaplanan gerçek kur endeksi mayıs ayında 92.62 ile çok daha üstte. Bu hesaplamaya nazaran TL o denli çok da fazla kıymetsiz değil.
TL BEDELSİZ İSE MERKEZ’İN YAPTIĞI NE?
Veriler bu türlü… Türk parası bilhassa TÜFE bazlı endekse nazaran çok kıymetsiz görünüyor ve bu bilgiyi yanlışsız kabul edersek dövizin süratle aşağı gelmesi gerekiyor.
Sizce de ortada tuhaf bir durum yok mu?
Hadi piyasanın beklentisini ve dövizin artması gerektiğine dönük iddiaları bir kenara bırakalım…
Kendi yaptığı çalışmayla paramızın kıymetsiz olduğunu ortaya koyan Merkez Bankası ne diye kuru tutabilmek için uğraş veriyor ki? Paramız zati kıymetsiz ise dövizde ortaya çıkan artış eğilimi çok arızidir, üstünde durmaya ve tedbir almak için gayret göstermeye bile gerek yoktur. Olağan kaidelerde esasen dövizin artmasını gerektirecek bir durum olmadığına nazaran bir kur artışı beklentisi de yaşanmaz, Merkez Bankası da kuru tutmak ismine adeta bin takla atmaz.
Yani şu durumda Merkez Bankası da mı kendi açıkladığı bu datanın gerçeği yansıtmadığı kanısında?
Yok şayet bu bilgi yanlışsız görülüyorsa dövizde artış olacağına dönük algının nedeni herhalde sorgulanıyordur.
Eminiz birileri “Bir yerde yanılgı mı yapıyoruz ki bu türlü bir tablo ortaya çıkıyor” sorusuna cevap arıyordur.
Sahi arıyor mudur?
SAKIN ENFLASYONU YANLIŞ ÖLÇÜYOR OLMAYALIM!
Reel efektif döviz kurunun seviyesini belirleyen üç temel gösterge var…
Türk parasının pahasındaki değişim ile Türkiye’deki ve karşı ülkelerdeki enflasyon oranı.
TL’nin paha değişimi aşikâr, sorun yok.
Bu hesaplama yükle dolar ve euroya dayandığına nazaran ABD ve AB’deki enflasyondan kelam ediyoruz. Buralardaki enflasyon zati hangi seviyede ki yanlış ölçüm olsun ve ne kadar oynasın!
Şu durumda geriye kalıyor bizim enflasyonun ne kadar gerçek olduğu.
Eğer enflasyonu olduğundan düşük ölçersek natürel ki gerçek efektif döviz kuru düşük çıkacak, yani Türk parası bedelsiz görünecektir.
Zaten TÜFE ve Yİ-ÜFE bazlı endeksler ortasında bilhassa 2022 yılıyla birlikte başlayan açılma buna işaret ediyor. 2022’den itibarenYİ-ÜFE artışı TÜFE artışının çok üstüne çıktı ve bu da Yİ-ÜFE bazlı gerçek kur endeksinin yüksek görünmesi sonucunu doğurdu.
Şu durumda karşımızda iki mümkünlük var:
Ya tüm ölçümler eksiksiz ve TL’nin kıymet kazanması, yani dolar ve euronun gerilemesi gerekiyor.
Ya da bizim enflasyon ölçümümüz ‘biraz’ yanlışlı, gerçek kur endeksi bu yüzden düşük görünüyor ve sonuçta dövizdeki artış beklentisi olağan.
Sizce hangi mümkünlük makul görünüyor?” (HABER MERKEZİ)